Tyr

[Thorhal86]

Chciałbym się zapytać co uważacie o Tyrze, ponieważ czytałem w pewnej książce że prawdopodobnie kiedyś mógł być najpotężniejszym z Bogów. Oczywiście są to czysto teoretyczne rozmyślania, i jeśli sobie życzycie mogę zacytować tą książkę

[Kvenhetja]

Wspominano o tym w wielu książkach i artykułach.

It is thought that at one time Tyr was even more important than Odin, and more ancient.

Ja właśnie do Tyra najczęściej kieruję swoje modlitwy.

[Vrede]

Twoje pytanie jest baaardzo ogólne, postaraj się zadawać pytania bardziej konkretnie to i odpowiedzi będzie więcej. A do dyskusji na temat Tyra polecam Ci Tyrssona Ulvhjerte (memberlist.php?mode=viewprofile&u=88) bo jest z tym bogiem bardzo związany a i pogadać lubi

[Tyrsson Ulvhjerte]

Pogadać lubię i owszem.

A właśnie, skoro o Tyrze temat powstał to miodnie, albowiem pytanie do szanownej siostrzni i braci pogańskiej wystosować pragnę.

Lokasenna (Kłótnia Lokego)

Tyr rzekł:

39. "Pozbyłem się ręki, jak ty Hrodwitnira
Bolesna dla obu strata,
Wilk też nie ma się dobrze, gdy w okowach
Czeka zmierzchu bogów".

Loki rzekł:

40. "Milcz, Tyr! Twojej to zonie się zdarzyło,
Że miała syna ze mną.
Ani penninga, ni łokcia bai
Nie dostałeś za zniewagę nędzarzu!"

Z Eddy Poetyckiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1986, przekład: A. Załuska-Stromberg.

Pytanie moje treści jest następującej: Czyżby Tyr miał żonę? Jeśli tak, to czy Loky zmyślał, że miał z Nią miłosną wpadkę? Uważam osobiście, że pomocne mogą być źródła południowo germańskie, ewentualnie stare podania nordyckie (starsze od Eddy), lub najlepiej coś z Wędrówek Ludów.

Ktoś może pomóc? No już dobra, pomocnej osobie stawiam piwo (jedno, co by nie było) na Vetrablocie.

[KozioU]

Spotkałem gdzieś informację że żoną Tyra była Zisa, ale nie było żadnych źródeł, więc nie wiem czy ma to poparcie w mitologii, czy to czyjeś zmyślenia. A Loki często kłamał, zwłaszcza w Lokasennie, więc nie przywiązywałbym wielkiej wagi do jego przechwałek.

EDIT: tu jest sprawa wyjaśniona http://en.wikipedia.org/wiki/Zisa_%28goddess%29

[Thordis]

KozioU - masz piwo! A jak uda mi się zgłębić temat to nawet kilka - nie będę skąpy - rzekł Tyrsson.

Sorki, że z mojego konta, ale nie chce nam się przelogowywać ;P - rzekła Thordis.

[Ulf]

Dodalbym tylko, odnoszac sie do podlinkowanych przez KozUa informacji zawartych na ten temat w Wikipedii, ze akurat w tej kwestii nie zgodzilbym bym sie z Rudolfem Simkiem, ktorego skadinad bardzo cenie za jego wklad w krytyczne opracowania dotyczace kultury, obyczajow i wierzen plemion germanskich.
Jak wiadomo polnocno-germanski Tyr [z pragermanskiego T(e)iwaz] w poludniowej czesci obszarow zamieszkalych przez plemiona germanskie, w jez. staro-wysokoniemieckim zwany byl Ziu [ wymawiane jako Cii - z twardym "c"]
Przed "zdetronizowaniem" go przez Odyna, w czasach bardzo zamierzchlych to wlasnie Tyr byl prawdopodobnie glownym bogiem, Swietlistym Ojcem Nieba, czczonym przez pierwszych indoeuropejczykow. Pragermanskie teiwaz wykazuje etymologiczne pokrewienstwo z proto-indoeuropejskim slowem deyvos z ktorego wywodzi sie lacinskie deus czyli bog.
Pewnym sladem potwierdzajacym te domniemanie jest pojawiajacy sie w Edddzie wyraz tivar a oznaczajace bogow ( w liczbie mnogiej)
Jesli przyjmiemy ze Tyr/Ziu bylo pierwotnie poprostu okresleniem boga jako takiego, a pozniej ewoluowalo w nazwe wlasna - to wzmianka z Lokasenny o zonie Tyra, bylaby echem dawnych wierzen, o ktorych przekazy sie nie zachowaly.
Rowniez jej nazwa/imie Zisa pasowalaby do tej teorii o pierwotnych bostwach indoeuropejczykow, i bylaby to nazwa wlasna "bezimiennej" boginii.
A dlaczego bezimiennej akurat ? Dlatego ze jest to raczej okreslenie towarzyszki boga pochodzace od jego nazwy/imienia, na tej samej zasadzie, jak do dzisiaj w niektorych wiejskich regionach naszego kraju ( choc dzisiaj to juz odchodzi w przeszlosc) zamezne kobiety nazywane sa od imienia meza np. Andrzejowa od meza Andrzeja, Jakubowa od Jakuba itd...
W przypadku Tyra, bylaby to poprostu (pani) Tyrowa, a Zisa to nikt inny jak polowica Ziu [Ziu-Zi(u)sa , wymawiane jako Cii i Ciisa )

Oczywiscie to wszystko tylko przypuszczenia i domysly - ale moim skromnym zdaniem, majace dosc mocne i dajace sie udowodnic podstawy.

[Szerszen]

Z dowodami bym nie przesadzał - niemniej teoria ta IMHO również kupy się trzyma i logiki, tym bardziej, że zgodnie z prawem natury, bóg miał zazwyczaj żonę, a bogini męża.

[Thordis]

Według mnie (piszę z konta Thordis, bo tak wyszło ) chodzi mniej więcej o to, iż Tyr faktycznie miał żonę, ale to o czym piszesz Ulfie faktycznie ma wiele sensu. Zwłaszcza pod względem lingwistycznym.

W końcu to tłumaczy choćby dlaczego Loky nie wymienia Pani Tyrowej z imienia. Dlatego, że autor pieśni sam tego imienia nie zna, ponieważ zostało ono z czasem zapomniane. Równie prawdopodobne jest to, że nigdy nie używano względem Niej imienia jako takiego, a właśnie określenia Żona/Towarzyszka Tyra.

Tutaj poszedłbym kroczek dalej. Skoro określenie Zisa pokrywa się bardzo z określeniem Ziu to możliwe jest też, że to tak naprawdę określenie dla pary bóstw o podobnym zakresie kompetencji. Może być tak, że Zisa i Ziu odpowiadali za podobne atrybuty jako para bóstw, bóstw małżonków, które nawzajem się uzupełniają.

I tutaj skaposc "Edd" w zakresie Tyra daje o sobie boleśnie znać. Bo własnie to, o czym mówiono. Z czasem Tyr tracił na znaczeniu, a w pewnym okresie o wiele większa wagę odgrywały bóstwa uosabiane przez mężczyzn i to mogło przyczynić do szybszego zapomnienia tyrowej małżonki. W czasach uznawanych za wikińskie (IX-XI w.) bóstwa kobiece drastycznie traciły wpływy na rzecz bóstw męskich. Chyba tylko Freyja nie miała roli typowej żony.

Jestem po kilku piwach, a te wnioski są sensowne. Poza tym momentami jestem łapany na pisaniu pierdół, więc pozwólcie mi proszę tutaj wywód zakończyć.

Tak przy okazji spytam: Czyżby piwo ode mnie było tak cenne, że rozgorzała dyskusja?

Ulf -

[Szerszen]

Jak najbardziej miała, ale zależało to od rejonu - wiecznie mi się myli tylko czy na kontynencie, czy właśnie na północy, Freya była utożsamiana z Frigg - więc małżonką Odyna.
Co więcej - Folkvang jest jawnym dowodem na to, że miała Freya prawa żony, bo połowa drużyny męża właśnie w myśl starego prawa do żony należała.

A tam gdzie Frigg i Freya osobnymi były boginiami, Freya miała za męża Oda.